Kulturbrücke Groningen-Oldenburg is een VIS-project voor interculturele uitwisseling en professionalisering van taalleerders en toekomstige docenten Duits door virtuele samenwerking in de Duits-Nederlandse grensregio. Het VIS-project is onderdeel van de opleiding Europese Talen en Culturen.

Achtergrond

Voor elke leerder van een vreemde taal is maximaal contact met de doeltaal essentieel. Aan de andere kant is het voor taaldocenten belangrijk om een metalinguïstische bewustheid voor de doeltaal te ontwikkelen en de valkuilen te ontdekken die de taal voor zijn leerders inhoudt. Deze zaken werden in dit project door virtuele samenwerking van studenten Duits van de Rijksuniversiteit Groningen en leraren in opleiding van de Carl von Ossietzky Universität Oldenburg aangepakt. Door studenten aan de twee kanten van de grens met elkaar te verbinden en gemeenschappelijk aan cultuurgerelateerde opdrachten te laten werken, krijgen de Nederlandse studenten een kans om hun taalvaardigheid te verbeteren terwijl de leraren in opleiding praktische inzichten in het werken met taalleerders opdoen. Verder willen wij de groei van communicatieve competenties en digitale vaardigheden bij de deelnemers faciliteren en de interculturele uitwisseling bevorderen, die vooral in de grensregio belangrijk is. Door de ondersteuning van het VIS-project bereiken wij deze doelen en ontwikkelen we een educatief waardevol tandemproject dat tot een langdurige samenwerking van de universiteiten en een vast onderdeel van de Duitse taalvaardigheidscursussen moet uitgroeien.

Het is een echte uitdaging, want je moet een lang gesprek over een behoorlijk moeilijk onderwerp helemaal in het Duits voeren en voor iemand wiens moedertaal niet Duits is, kan dat best moeilijk zijn. Maar daarom is het een hele goede oefening en ik vond het erg nuttig, ook omdat het me meer zelfvertrouwen gaf.

Context

In dit project hebben we studenten van de taalvaardigheidscursussen Duits binnen het BA-programma Europese Talen en Culturen (ETC) van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in grensoverschrijdende tandems gekoppeld aan docenten Duits in opleiding van de Universität Oldenburg (UOL), Duitsland. In de tandems werken studenten aan de opdrachten die op de leerdoelen van beide opleidingen afgestemd zijn. Content and Language Integrated Learning (CLIL) speelt in beide deelnemende colleges en ook in dit project een belangrijke rol, voor de RUG-studenten vanuit het perspectief van de taalleerders, voor de UOL-studenten vanuit de didactische perspectief.  

Opzet

Groepjes van RUG-UOL studenten werken online samen aan opdrachten die aansluiten op inhoud en leerdoelen van beide opleidingen. De onderwerpen van de opdrachten worden met het programma van de colleges Duits aan de RUG afgestemd terwijl de timing van de bijeenkomsten aan het programma van de UOL colleges wordt aangepast zodat studenten hun nieuwe kennis over didactische aspecten die in de colleges worden behandeld bij dit project kunnen toepassen. Na elke bijeenkomst schrijven studenten een reflectie over hun indrukken en leeruitkomsten. Tijdens de laatste bijeenkomst reflecteren de tandempartners over de samenwerking in dit project en nemen ze een vlog op waar ze op basis van hun ervaringen adviezen voor een geslaagde virtuele uitwisseling tussen taalleerders en toekomstige taaldocenten geven.   

Opbrengsten

De taalleerders uit Groningen konden door de intensieve samenwerking met Duitstalige leraren in opleiding hun taalvaardigheid verbeteren. Door de coöperatie met een leeftijdsgenoot ontstond verder een informele context waarin de taalleerders minder geremd waren om de doeltaal experimenteel te gebruiken wat ze in hun zelfbewustzijn als sprekers van de Duitse taal ondersteunde. Voor de toekomstige docenten Duits uit Oldenburg bood de virtuele samenwerking een kans om hun theoretische didactische kennis toe te passen, vakdidactische analyses van hun didactische praktijken uit te voeren (bijvoorbeeld het verzorgen van correctieve feedback) en uit de eerste hand te ervaren welke onderdelen van de Duitse taal voor leerders bijzonder moeilijk blijken. Verder deden de studenten aan weerszijden van de grens (eerste) internationale ervaringen op in een veilige omgeving. Dit had een gunstige uitwerking op de ontwikkeling van hun interculturele communicatieve competenties en digitale vaardigheden. De samenwerking zette de leerstof in een ander perspectief wat diepere reflectie en betere retentie bij de studenten bevorderde. Bovendien verstevigt dit project de 40-jarige samenwerking tussen de RUG en de UOL, draagt het bij aan het strategisch doel om Noord-Nederland te versterken en is een model voor andere taalvaardigheidscursussen binnen ETC aan de RUG en overal in Nederland. De regelmatige virtuele samenwerking van de studenten Duits en de aspirant-docenten binnen het VIS-project biedt dus verschillende meerwaardes. Dit heeft ertoe geleid dat de digitale samenwerking van studenten uit Oldenburg en Groningen inmiddels een vast onderdeel van het academische onderwijs aan de RUG en de UOL is geworden.

We hebben ook verschillen tussen de Nederlandse en Duitse taal besproken, zoals genderneutraal schrijven, dat in het Nederlands bijna nooit voorkomt. Daarom vond ik het tandemproject zo leuk, omdat ik de onderwerpen interessant vond en omdat ik het erg leuk vond om iemand uit Oldenburg te leren kennen.

Ervaringen van studenten en docenten

De eerste evaluatie van het tandemproject liet zien dat de deelnemers het VIS-project als verrijkend, leuk, behulpzaam en verfrissend hadden ervaren, maar ook als tijdrovend. In verband hiermee werd in de volgende ronde de tijdcompensatie voor de medewerking aan het project aangepast. De deelnemende docenten geven aan dat het voor een succesvolle samenwerking online belangrijk is om de opdrachten inhoudelijk aan de curricula van alle deelnemende cursussen aan te laten sluiten en in het begin van het project een duidelijke uitleg van de doelen te geven om verkeerde verwachtingen van deelnemers van tevoren weg te nemen.